Анаткасси вулавӑшӗнче библиотекарь ӗҫне туса пыракан Андреева Галина Павловна Муркаш районӗнче иртнӗ «Республика шӑпи — пирӗн шӑпа» хӑтлавсен ӑмӑртӑвӗнче иккӗмӗш вырӑна тивӗҫнӗ.
Турай ял тӑрӑхӗн администрацийӗ те, вырӑнти халӑх та ӑна ку ҫитӗнӳпе саламлать, малашне пысӑкрах ӳсӗмсем тума сунать!
«Республика шӑпи — пирӗн шӑпа» ӑмӑрту ҫӗртмен 19-мӗшӗнче Муркашри историпе таврапӗлӳ музейӗнче иртнӗ. Ӑна Республика кунне халалласа иртернӗ пулнӑ.
Ял тӑрӑхӗсен сайчӗсем халь пурин те пур. Вӗсене влаҫрисем ятарласа темиҫе ҫул каялла хатӗрленӗ, пурте cap.ru сайтӑн никӗслӗхне (движокне) усӑ кураҫҫӗ. Ҫавна май вӗсенчен хӑшӗ лайӑхрах та чаплӑрах пулнине те палӑртма йывӑр. Ҫапах та вӗсене ҫӗнетсе тӑрас ӗҫе лайӑхлатас тӗлӗшпе тӗрлӗрен ӑмӑртусем ирттереҫҫӗ-ирттереҫҫех.
Ак, нумай пулмасть, Муркаш районӗнчи сайтсем хушшинче ҫавнашкал ӑмӑрту иртнӗ. Пурӗ виҫӗ номинаци пулнӑ: «Чи лайӑх сайт», «Сайтан чи лайӑх дизайнӗ», «Чи вулакан сайт».
Пахалавҫӑсен, паллах, самай пуҫ ватма тивнӗ — 16 сайт хушшинче чи хӑтлине, уйрӑмах вӗсем пурте тенӗ пекех пӗрешкел курӑннӑран, тупма чӑнах та йывӑр. Ҫапла май сайт тытӑмне, унпа меллӗ усӑ курма май пуррине, материала вырнаҫтарнӑ май пултаруллӑха кӑтартнине шута илме тивнӗ.
Чи лайӑх сайт ятне Юнкӑ ял тӑрӑхӗн сайчӗ тивӗҫнӗ. Мӗн кӑтартуллӑ — те сӑпайлӑ пулнӑран — анчах та вӗсен сайтӗнче хӑйсем малти вырӑна тухни пирки пӗр сӑмах та ҫук. 2-мӗш вырӑн Муркаш ял тӑрӑхӗн сайтне лекнӗ, Катькассем — 3-мӗш.
Трен ялӗ хитре вырӑнта вырнаҫнӑ — сӑртсем, варсем, уйсем таврана илем кӳреҫҫӗ. Хытӑ ҫул та яла ҫитет, ун витӗр тухса Илйинкӑналла тӑсӑлать.
Нумай пулмасть ку ялта «Юман» чӗре сурилӗх кафе уҫнӑ. Ҫӗнӗ хупаха уҫнӑ май ТМЯО хуҫисем — Бычков М.А. директор тата ун мӑшӑрӗ Нина Юрьевна — пурне те хӑнана чӗннӗ. Вырӑнти ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Ю.В. Перцев та унта пулчӗ — вӑл хуҫасене ӗҫ тупӑшлӑ пуласса шанчӗ, ӑнӑҫупа ырлӑх сывлӑх сунчӗ.
Хӑнасене «Юман» хуҫи лайӑх хӑналарӗ — шӳрпе те пулчӗ, салат тавраш та. Эсир те, Шупашкартан Илйинкӑналла ҫул выртнӑ чухне вӗсем патне кӗрсе тухайратӑр — сире вӗри апатпа тӑрантарӗҫ, чейпе тата кофепе сӑйлӗҫ.
Ӗнер, ҫӗртмен 9-мӗшӗнче, Муркаш районӗн Калайкасси ялӗнчи Аксар керемӗнче Чӑвашсен „Вут-шу” наци тытӑҫу ӳнерӗн арӗсем тата наци юхӑмӗн хастарӗсем пухӑнчӗҫ, чӑваш пуласлӑхӗшӗн тӑрӑшма тупа турӗҫ. Ҫимӗк уявӗ ячӗпе така шӳрпи пӗҫерчӗҫ, техӗмлӗ тултармӑш хатӗрлерӗҫ.
Уявпа тупа мешехине чӑвашсен мӑчавӑрӗ Евгений Ерагин (Ешентей) ертсе пычӗ. Ку ӗҫре ӑна Атӑл паттӑр тумне тӑхӑннӑ Алексей Иванов-Сӗрмек тата Фёдор Мадуров шепсутҫӑ пулӑшрӗҫ. Кашни вутшуара („Вут-шу” тытӑҫу ӑсталӑхне вӗренекене) усал-тӗсӗлтен тасатрӗҫ, чӑваш шерпечӗпе тата сӑвап пӑттипе сӑйларӗҫ. Пухӑннӑ халӑх ҫине Ҫимӗк сиплӗхӗпе тулнӑ симӗс курӑка ывӑҫӑн-ывӑҫӑн сапрӗҫ.
Мешехе хыҫҫӑн вутшуарсем ҫитмӗл те ҫичӗ курӑкпа хатӗрленӗ мунчара рехетленчӗҫ, юрӑ-ташӑпа савӑнчӗҫ.
Акан 22-мӗшӗнче иртнӗ «Чӑваш пики» ӑмӑрту пирки пӗлтерсеччӗ ӗнтӗ — кӑҫал вӑл ята Локтева Виктория тивӗҫрӗ. «Вице-чӑваш пики» ят вара Лариса Цветковӑна, Муркаш районӗн пикине лекрӗ.
Ытти пикесем те пӗчӗк ҫӗнтерӳсемсӗр каймарӗҫ. Титулсем кӑҫал чӑн та нумай пулчӗҫ. Кашни спонсор хӑйне килӗшнӗ пикене суйларӗ тесен те йӑнӑш пулмӗ.
● Куракансем кӑмӑлланӑ пике — Алена Кузьмина (Шӑмӑршӑ районӗ);
● Хӳхӗм пике — Ольга Митрофанова (Патӑрьел районӗ);
● Ҫепӗҫ пике — Татьяна Тябукова (Елчӗк районӗ);
● Ӑс пике — Мария Степанова (Красноармейски районӗ);
● Хастар пике — Кристина Михайлова (Йӗпреҫ районӗ);
● Спорт пики — Оксана Кириллова (Сӗнтӗрвӑрри районӗ).
ЧНК президенчӗ Виктория Локтевӑна ҫавӑн пекех ятарлӑ парнепе чысларӗ. Чи лайӑх тумшӑн Етӗрне районӗнчен килнӗ Светлана Ивановӑна чысларӗҫ.
Акан 22-мӗшӗнче Шупашкарти Mega Galaxy канупа культура центрӗнче черетлӗ «Чӑваш пики» ӑмӑрту иртрӗ. Хальхи шучӗпе 5-мӗш, ҫӑвӑнпа та ӑна юбилейлӑ мероприяти теме те юрать.
Ӑмӑртура пурӗ 12 пике тупӑшрӗҫ. Шупашкара вӗсем республикӑн тӗрлӗ районӗсенчен пухӑнчӗҫ — Елчӗк, Патарьел, Муркаш, Етӗрне, Тӑвай, Шӑмӑршӑ, Красноармейски, Сӗнтӗрвӑрри тӑрӑхӗсенчи пикисем хӑйсене чи ҫепӗҫҫи, чи хастарри, чи сӑпаййи ята илессипе ӑмӑртрӗҫ. Ҫӗнтерӳҫӗ ятне илес тесен вӗсен 5 конкурс витӗр тухмалла пулчӗ: чи малтанах хӑйсем пирки каласа пачӗҫ, кайран ыйтусем ҫине хуравларӗҫ, унтан пултарулӑха кӑтартрӗҫ. Апат-ҫимӗҫ хатӗрлессипе те, чӑваш тумне тӑхӑнса хитрелӗхе кӑтартассипе те пултаруллӑ пулма тиврӗ вӗсен.
Конкурса пӗтӗмлетнӗ хыҫҫӑн «Чӑваш пики-2011» ята Елчӗк районӗнчи Локтева Виктория тивӗҫрӗ. Пӗлтӗр ку чыс Тӑвай районӗн хӗрне Алиса Королевӑна лекнӗччӗ.
Акан 20-мӗшӗнче «Чӑваш пики-2011» жюри членӗсем конкурс финалӗнче ӑмӑртакансене палӑртрӗҫ. 19 хӗртен финала 12-шӗ лекрӗҫ. Финалистсене жюри ӑмӑртакансен пултарулӑх хӑйнеевӗрлӗхне, илемлӗхне, ташӑ тата сцена ӑсталӑхне кура суйланӑ.
Элӗк, Патӑрьел, Йӗпреҫ, Красноармейски, Сӗнтӗрвӑрри, Муркаш, Вӑрмар, Шӑмӑршӑ, Етӗрне, Елчӗк, Тӑвай районӗнчен килнӗ 17-25 ҫулти 12 пултаруллӑ чӑваш чиперукӗ чӑвашла чип-чипер калаҫать.
Ӑмӑрту паян (ака, 22) «Mega-Galaxy» культурӑпа кану центрӗнче вӗҫленӗ. Сцена ҫинче илемлӗ номерсем кӑтартнипе пӗрле хӗрсенчен чӑваш халӑхӗн историйпе йӑли-йӗркине лайӑх пӗлнине ыйтӗҫ. Халӑх тумне илемлӗн тӑхӑнса, хӑйсем пӗҫернӗ чӑвашла апат-ҫимӗҫе тутантарса, ӑнлантарса кӑтартнӑ хыҫҫӑн тин жюри кӑҫалхи чӑн-чӑн Чӑваш пикине палӑртӗ.
Эрнекун, пушӑн 25-мӗшӗнче «Лаша сӑнарӗ хут ҫинче» ятлӑ ӳнер ӑмӑртӑвӗн юлашки ӗҫӗсене йышӑнтӑмӑр. Ҫапла май вӑл вӗҫленни ҫинчен пӗлтеретпӗр. Ку ӑмӑрту хӑйне евӗрлӗ пулчӗ ӗнтӗ — эпир вырӑн палӑртмӑпӑр, ӳкерчӗксенчен чи илемлине суйламӑпӑр. Кам хутшӑннӑ — кашни хӑйне ҫӗнтерӳҫӗ теме пултарать. Парне вара — маларах каласа хӑварнӑ тӑрӑх — сирӗн ӳкерчӗк кӗнекере пичетленни пулӗ.
Ӳнер ӑмӑртӑвне пӗтӗмлетнӗ май ҫакна калама май пур: пӗтӗмӗшле 30 ӗҫ ярса пачӗҫ, вӗсенчен иккӗшне, пахалӑхӗ ытла та япӑх пулнӑран, тӳрех пӑрахӑҫлама тиврӗ. Ыттисене КУНТА курма пултаратӑр.
Шел те, кӗнекере пичетлеме юрӑхлисем вӗсен шутӗнче нумаях мар. Ӑмӑрту йӗркине ӑнлантарса панӑ чухне тӗрлӗ тӗссене сахалтарах усӑ курмалли пирки каларӑмар пулин те хӑшӗ-пӗри пирӗн сӗнӗве шута илмен. Нумай сӑрласа тултарнисем те пур. Унашкал ӗҫсене кӗнекене кӗртме ытла та йывӑр. Теприсем тата ӗҫе хӑш хайлав тӑрӑх ӳкернине кӑтартман — пирӗн вӗсене тахӑш ҫумне вырнаҫтармалла тет...
Ӳнер ӑмӑртӑвне Елчӗк, Комсомольски, Канаш, Ҫӗмӗрле, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш районӗсенчи ачасем хутшӑнчӗҫ.
Кӑрлачӑн 14-мӗшӗнче И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ларусен залӗнче Горшков Анатолий Ермолаевич чӗлхеҫӗн юбилейне палӑртрӗҫ. Мероприяти кӑнтӑрла хыҫҫӑн 13 сехет те 15 минутра факультет гимнне итленипе пуҫланчӗ.
Юбилей каҫне чӑваш филологи факультечӗн деканӗ Е.А. Андреева ертсе пычӗ. Чи малтан тухса сӑмах калакансем хушшинче Чӑваш Республикин вӗренӳпе ҫамрӑксен политикин министрӗн ҫумӗ Петрова С.В., университет проректорӗ Шуканов А.А. пулчӗҫ.
Анатолий Горшков Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институтӗнче 20 ҫул ытла вӑй хунӑ. Ҫакна асра тытса мероприятие институт директорӗ Исаев Ю.Н. тата чӗлхе пӗлӗвӗн пайӗн ертсе пыракан ӗҫтешӗ Дегтярёв Г.А. пычӗҫ, тухса сӑмах каларӗҫ.
Ҫавӑн пекех ЧПУри Чӑваш филологийӗпе культура факультечӗ ячӗпе Сергеев В.
Муркаш районӗнчи Мӑн Сӗнтӗрти вулавӑшра ҫӗнӗ клуб уҫнӑ — шашкӑлла тата шахмӑтла выляма кӑмӑлакансен клубне. Ӑна ял тӑрӑхӗнчи ҫынсем хӗллехи куна интереслӗ ирттерме йӗркеленӗ.
Ҫулталӑк вӗҫнелле кӑтартуллӑ вӑйӑсем те ирттереҫҫӗ. Чӑн-чӑн ӑстасем ачасене хӑйсем вӑййипе кӑҫал та тӗлӗнтерчӗҫ: Верендеев В.А., Мазуркина С.А., Афанасьев В., Шуткин В хутшӑнчӗҫ. Вӗсемпе пӗрле вӑйӑсене ача-пӑча та хутшӑнчӗ, выляма вӗренсех ҫитейменнисем вара вӗсен вӑййине сӑнаса тӑчӗҫ. Ӑстасем ачасене кӑшлах вӑййа вӗрентсе те илчӗҫ.
Вулавӑш ӗҫченӗсем ҫак вӑйӑсем шкул ачисен хушшинче сарӑласса шанса тӑраҫҫӗ.
-12.7 °C